Merkez Bankası’nın Üst Yönetimi ve Zararları
Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası’nın (TCMB) son iki yılda yaşadığı mali kayıplar, uygulanan yanlış politikaların bir sonucu olarak ortaya çıkmıştır. 2023 ve 2024 yıllarında toplamda 1 trilyon 518 miliyon lira zarar eden Merkez Bankası’na, üst yönetim için bu iki yıl boyunca toplamda 100 milyon 181 bin lira brüt maaş ödenmiştir. Bu durum, yüksek maaşların ve teşvik ödemelerinin etkisiyle, Merkez Bankası’nın toplam 3 bin 892 çalışanının 2024 yılı maaş ortalamasını da 202 bin 730 lira seviyesine çıkarmıştır.
Yüzde 73 Zam ve Yönetimin Yapısı
TCMB’nın üst düzey yönetimi, Başkan, iki başkan yardımcısı, Banka Meclisi, Para Politikası Kurulu (PPK) üyeleri ile denetleme kurulu üyeleri de dahil olmak üzere toplam 19 kadrodan oluşmaktadır. Ancak, birçok yönetici birden fazla görev üstlendiğinden, bu üst yönetim aslında 10 yönetici ve 4 denetleme kurulu üyesinden meydana gelmektedir. 2023 yılında Merkez Bankası’nın zararları, siyasi bir kararla faizlerin aniden düşürülmesi ve Kur Korumalı Mevduat (KKM) uygulamasının ciddi bir yük oluşturması sebebiyle ortaya çıkmıştır. 2023 yılında 818.2 milyar lira, 2024 yılında ise 700.3 milyar lira zarar edilmiştir.
2023 yılında üst yönetime ödenen maaş tutarı ise 36.8 milyon Türk Lirası olarak kaydedilenmiştir. Ancak 2024 yılı itibarıyla Cumhurbaşkanı tarafından verilen bir karar ile üst yönetimin maaşında yüzde 73 oranında bir artış yapılmış ve böylelikle ödemelerin toplamı 63 milyon 425 bin liraya yükselmiştir. Üst yönetimin maaşları ve ek ödemeleri kamuoyuna detaylı bir şekilde açıklanmamakta, ancak tahminlere göre bu tutarın yaklaşık 17.4 milyon lirası Başkan ve iki yardımcıdan, 46 milyon lirası ise Banka Meclisi, PPK üyeleri ve diğer yöneticilerden oluşan toplam 11 kişi arasında paylaşılmaktadır. Bu hesaplamaya dayanarak, 2024 yılında TCMB Başkanı Fatih Karahan’ın yıllık maaşının 6.5 milyon lira, başkan yardımcıları Cevdet Akçay ve Hatice Karahan’ın ise yaklaşık 5.5 milyon lira alması beklenmektedir.
Peki, Personel Ücretleri ve Artışlar
2024 yılında Merkez Bankası’ndaki çalışan sayısı da 57 kişi artarak 3 bin 892’ye ulaşmıştır. Bu duruma paralel olarak, ücret ve maaş giderlerinde de önemli bir artış gözlemlenmiştir. 2024 yılında, personel giderleri yüzde 109 oranında bir artışla 9 milyar 468 milyon liraya yükselmiştir. Bu çerçevede, enflasyondan arındırılmış ‘reel’ artış da yüzde 31 olarak hesaplanmıştır. Rapora göre, üst yönetim hariç 2024 yılında personele yapılan kişi başına ortalama aylık maaş ödemesi 202 bin 730 lira olmuştur. Ancak bu ortalamanın yüksek çıkmasının temel nedeni, TCMB içerisindeki 19 genel müdür, pek çok genel müdür yardımcısı ve 21 şube müdürünün hatırı sayılır maaş ve prim almasıdır.
Sonuç ve Değerlendirme
Bu gelişmeler, Merkez Bankası’nın mali yapısı ve yönetim politikalarının sürdürülebilirliği konusunda önemli sorular ortaya çıkarmaktadır. Merkez Bankası’nın üst yönetiminin aldığı yüksek maaşlar ve teşvik ödemeleri, kurumun zararlarıyla kıyaslandığında akılda soru işaretleri yaratmaktadır. Türkiye ekonomisindeki dalgalanmalar ve faiz politikaları, Merkez Bankası’nın finansal performansı üzerinde doğrudan etkiye sahip olm
