Anayasa Mahkemesi (AYM), Cumhuriyet Halk Partisi’nin 2 Şubat 2023 tarihli başvurusu üzerine 7437 sayılı Yükseköğretim Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un bazı maddelerinin iptal talebini 22 Şubat 2024 tarihinde ele aldı. Yapılan inceleme sonucunda AYM, Yükseköğretim Kurulu (YÖK) Kanunu’nun 54’üncü maddesi kapsamında öğrencilere uygulanan “Yükseköğretim kurumu içinde izinsiz olarak bildiri dağıtmak, afiş veya pankart asmak” hükmünü Anayasa’ya aykırı bularak iptal etti.
AYM’nin aldığı kararın gerekçesi Resmi Gazete’de yayımlandı. Kararda, söz konusu hükmün öğrencilerin ifade özgürlüklerini kısıtladığı ve oto sansüre yol açabileceği belirtildi. Ayrıca, YÖK Kanunu’nda yer alan “suç işlemek amacıyla kurulan bir örgüte üye olmamakla birlikte, örgüt adına faaliyette bulunmak veya örgüte yardım etmek” eylemlerine dayalı bir madde de iptal edildi. Kararın gerekçesinde, öğrencilerin kesinleşmiş mahkeme kararı olmadan üniversiteden atılamayacağı vurgulandı.
AYM’nin kararına göre, ifade özgürlüğünü sınırlayan düzenlemelerin belirli ve öngörülebilir olması gerektiği vurgulandı. Ayrıca, oto sansürü teşvik eden ve öğrencilerin ifade özgürlüğünü kısıtlayan uygulamaların demokratik bir toplumda yeri olmadığı belirtildi. Bildiri dağıtma, afiş asma gibi eylemlerin önlenmesinin daha uygun ve hafif yöntemlerle sağlanabileceği ifade edildi.
AYM’nin kararı, Anayasa’nın toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkını güvence altına aldığına dikkat çekti. Üniversite öğrencilerinin toplantılarını izin almaksızın düzenleyebileceği, bu haklarının Anayasa tarafından korunduğu vurgulandı.
AYM’nin kararına göre, öğrencilerin suç işlediğine dair kesin mahkeme kararı olmadan üniversiteden atılamayacağı belirtildi. Suç ve cezayı düzenleyen hükümlerin mahkeme tarafından değil, idare tarafından saptanmasının hukuka uygun olmadığı vurgulandı. Bu nedenle, öğrencilerin masumiyet karinesinin ihlal edilemeyeceğine karar verildi.
Sonuç olarak, AYM’nin aldığı kararlar doğrultusunda üniversite öğrencilerinin ifade özgürlüğü ve toplantı düzenleme haklarına saygı gösterilmesi gerektiği vurgulandı. AYM, Anayasa’nın güvence altına aldığı hakların sınırlanamayacağı ve masumiyet karinesine saygı duyulması gerektiğini belirtti. Bu kararlar, yükseköğretim kurumlarındaki demokratik değerlerin önemini bir kez daha vurguladı.
