“`html
Bahçelievler’de bir kolejde eğitim gören iki öğrenci, altın ve dövizin merkezi olan Kapalıçarşı ile tekstilin önemli noktalarından biri olan Mahmutpaşa esnafının kendi arasında kullandığı kelimeleri bir araya getirerek bir sözlük oluşturdu. İçinde 104 kelime ve anlamlarının yer aldığı bu sözlük ile Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) tarafından düzenlenen lise öğrencileri arasındaki 12 kategoriden oluşan proje yarışmasında Türk dili ve edebiyatı alanında Avrupa yakası birincisi oldular. Oluşturdukları proje, 2024 yılı Mayıs ayında Ankara’da Türkiye birinciliği için yarışacaktır.
Yaz tatilinde sıklıkla Kapalıçarşı ve Mahmutpaşa bölgesine giden 10. sınıf öğrencisi Mehmet Harun Yamanoğlu, burada esnaf arasında kullanılan kelimelerin çoğunu anlamadığını fark etti. Bu durumu arkadaşına, Derin Naz Tuz’a anlattığında, ikili bu kelimelerin anlamını merak ederek bazı araştırmalar yapmaya başladı. Araştırmaları sonucu, esnaf arasında özgün bir dil olduğunu ve bu dilin bölge için önemli bir yer tuttuğunu fark ettiler. Öğrenciler bu gözlemleriyle TÜBİTAK’ın tarih, psikoloji, Türk dili ve edebiyatı gibi alanlarda düzenlediği proje yarışmasına katılmaya karar verdiler. Yarışmanın ilk etabında kendi kategorilerinde Avrupa yakası birincisi olarak öne çıkan proje, Mayıs ayında Ankara’da Türkiye dereceleri için mücadele etmeye hazırlanıyor.
ESNAF ARASINDA KULLANILAN 104 KELİMELİK ÖZEL JARGON
Kapalıçarşı ve Mahmutpaşa bölgesindeki esnaf arasında kullanılan kelimeleri toplamak amacıyla, öğrenciler okulun Türk dili ve edebiyatı öğretmeni Emine Karagöz Yıldırım’ın danışmanlığında çalışmaya başladı. İki öğrenci, Kapalıçarşı Esnafları Derneği ve Mahmutpaşa Esnaf ve İşadamları Derneği’nden de destek alarak, bölgedeki 53 esnaf ile birebir görüşmeler gerçekleştirdi. Toplanan 104 kelimenin anlamları da bu görüşmeler sonucunda elde edildi. Yapılan incelemelerde, bu kelimelerden 31 tanesinin güncel sözlüklerde, 28 tanesinin ise literatürde yer aldığı belirlendi. Ancak 104 kelimeden 45 tanesinin herhangi bir resmi kayıtta yer almadığı ve bu kelimelerin yalnızca bölge esnafı tarafından kullanıldığı tespit edildi. Çalışmalarının sonucunda, iki öğrenci bu kelimeleri “Kapalıçarşı/Mahmutpaşa Esnaf Jargonu Sözlüğü” adını verdikleri bir kitapçıkta bir araya getirdiler.
Çalışmada dikkate değer ilginç kelimeler de yer aldı. Örneğin, Almancı müşterilere “Ahso” denilirken, ürün değiştirip getiren müşteriye “turna”, iflas etmekte olan bir durumu belirtmek için “alabora”, paraya “yekan”, Avustralya dolarına “Audi”, altına “Beykoz”, külçe altına “has”, Fransız frangına “pejo” ve çarşafa “çeyrek” denildiği ortaya çıktı. Diğer ilginç kelimeler arasında, İsviçre frangına “çukulata”, Danimarka kronuna “dana”, paralı fakat zor beğenen müşterilere “fasulye” ve sahte altın veya paraya “kal gelmek” gibi terimler bulunuyor. Euro öncesi Hollanda’nın para birimine “gül”, Suudi Arabistan riyaline “hacı” denirken, İngiliz sterlinine “kraliçe” ve müşteriyle uzun süre pazarlık yapma eylemine “kız isteme” denilmesi sözlükte yer alan bazı diğer kelimeler oldu. Avrupa ülkelerinin Euro’ya geçmesiyle birlikte bazı kelimelerin artık kullanılmadığı da ifade edildi.
HER ŞEY MERAK VE DİKKATLE BAŞLADI
Mehmet Harun Yamanoğlu, projeyle ilgili görüşlerini şu şekilde dile getirdi: “Ben Kapalıçarşı ve Mahmutpaşa bölgesinde çok zaman geçirdim. Geçirdiğim
